Η έκταση που είναι κτισμένο το σπίτι της οικογένειας Βενιζέλου στην ομώνυμη πλατεία της Χαλέπας αγοράστηκε από τον Κυριάκο Βενιζέλο το 1876. Από επιστολή του Λευτέρη Βενιζέλου στον πατέρα του στις 13 Γενάρη του 1879 συμπεραίνεται ότι η κατασκευή του σπιτιού τελείωσε περίπου στα 1880 και φιλοξένησε στη μεγάλη σάλα του το νεκρό του ιδιοκτήτη το 1883.
Η μορφολογία του σπιτιού του Βενιζέλου, στον τύπο της βίλας με τη δυτικής προέλευσης στέγη και τις άλλες κατασκευαστικές λεπτομέρειες, απαντάται και σε άλλα σπίτια της Χαλέπας που βρίσκονται κοντά και κτίστηκαν λίγο νωρίτερα, δηλαδή στα σπίτια του μηχανικού Λεωνίδα Λυγκούνη, στενού φίλου του Κυριάκου Βενιζέλου. Το δίπατο σπίτι είχε τους βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο, τα υπνοδωμάτια και τη μεγάλη αίθουσα υποδοχής στον όροφο. Κήπος, φυτεμένος με διάφορα δέντρα, αμπέλι, ελιές και ένα μικρό σπιτάκι, περιβάλλει το κτίσμα, που προστατεύεται από ξύλινο φράκτη. Μετά το θάνατο του Κυριάκου Βενιζέλου, το σπίτι στέγασε το γιο του Ελευθέριο και την οικογένεια του και από κει βγήκε νεκρή η γυναίκα του τελευταίου, Μαρία, στις 11 Νοεμβρίου 1894.
Μετά την αλματώδη άνοδο του Βενιζέλου στο πολιτικό στερέωμα στην Κρήτη και την Ελλάδα και την αναχώρηση του για την Αθήνα, το σπίτι νοικιάζεται σε διάφορα πρόσωπα (Ρώσοι αξιωματικοί, Λουμπάνσκυ, Πλουμιδάκης, γραφείο Κυριάκου Κ. Μητσοτάκη) μέχρι το 1927. Τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατεβαίνει στην Κρήτη για να ασχοληθεί προσωπικά με την ριζική ανακαίνιση του πατρικού του σπιτιού και να υποδεχτεί την Έλενα Βενιζέλου, τη δεύτερη σύζυγό του. Γι’ αυτό στην αρχή έμενε στο σπίτι του ανιψιού του Κυριάκου Κ. Μητσοτάκη, τη γνωστή Γαλαρία. Όταν επισκευάστηκε το μικρό σπιτάκι του κήπου, μετακόμισε σε αυτό για να επιβλέπει ο ίδιος τις εργασίες ανακαίνισης και επισκευής, με τη βοήθεια του μηχανικού Σταυρίδη και με εργολάβο τον κουμπάρο του Κων. Λυγιδάκη. Η σημερινή μορφή του σπιτιού είναι μετά τις μετατροπές που έκανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, μεταφέροντας τους χώρους υποδοχής στο ισόγειο και αφήνοντας τα υπνοδωμάτια στον όροφο.
Σήμερα στεγάζει το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος».